Program zajęć matematyczno - przyrodniczych realizowanych w ramach komponentu ,,Nasza flora i fauna”.

Wstęp

Coraz częściej pragniemy dalekich podróży i to coraz bardziej egzotycznych. Chcemy poznawać dalekie kraje, ich historię, przyrodę i krajobrazy. Jednocześnie coraz częściej zapominamy lub nie dostrzegamy walorów przyrodniczych najbliższej okolicy. Jeśli zapragniemy kontaktu z przyrodą nie musimy od razu wyruszać w odległe miejsca. Aby posłuchać żabich koncertów czy popatrzeć na dostojnie kroczące bociany wystarczy wytężyć wzrok i słuch i z uwagą obserwować najbliższy las, łąkę, pole, rzekę, staw…. I chociaż w minionych dziesięcioleciach wiele z tych ekosystemów uległo zniszczeniu to właśnie w Polsce można szukać resztek dziewiczej natury.

Największe bogactwo form życia możemy podziwiać między innymi na naturalnych brzegach nieregulowanych rzek, okresowo zalewanych wodą. Taki właśnie teren jest przedmiotem badań w ramach projektu ,,Sierpeccy badacze”.

Stare koryto rzeki Sierpienicy (od kładki na ul. Bobrowej w Sierpcu do ujścia do Skrwy ) jest już ostatnim skrawkiem ziemi w naszej okolicy, który pozostał w miarę nie przekształcony na potrzeby i według planu człowieka. Jest to doskonałe miejsce na lekcje botaniki i przyrody w czasie których młody człowiek (Sierpczanin) pozna bogactwo i piękno lokalnego środowiska.

Charakterystyka programu

Program przeznaczony jest dla uczniów szkoły podstawowej klas V i VI chcących poszerzać swoje zainteresowania w zakresie przyrody. Pozwala on zwrócić uwagę uczniów na otaczający świat, zainteresować jego pięknem oraz koniecznością ochrony jego zasobów. Uczestnictwo w zajęciach daje uczniom możliwość samorealizacji, poszerzania własnych horyzontów, łączenia teorii z praktyką oraz odkrywania tajemnic przyrody na drodze eksperymentów. Otwiera drzwi do zdobywania umiejętności poprzez doświadczenia, obserwacje i pomiary, a także samodzielnego dochodzenia do wniosków. Pobudza również aktywność dzieci, uczy współdziałania w zespole, kształtuje właściwie postawy i charakter młodego człowieka. Wzmaga poczucie więzi z przyrodą.

Forma realizacji

Program realizowany będzie od 1.10.2012r. do 30.06.2013r. w wymiarze dwóch godzin tygodniowo.

I semestr 23 godz.

II semestr 30 godz. (łącznie 53 godz.)

24 godz. na zajęcia terenowe

• X, XI, XII (jesień) – 2 wyjścia w teren

• I, II, III (zima) – 1 wyjście

• IV, V, poł.VI ( wiosna) – 2 wyjścia

• poł. VI (lato) - 1 wyjście (łącznie 6 wyjść)

Terminy zajęć terenowych ściśle uzależnione od warunków pogodowych.

29 godz. na zajęcia w klasopracowni.

Harmonogram spotkań

Zajęcia będą odbywały się w piątki w sali 107 w godz.13.45-15.15

I semestr 23 godziny

22.10.2012 (2 godz.)

27.10.2012 (4 godz.) – zajęcia w terenie

29.10.2012 (2 godz.)

10.11.2012 (4 godz.) – zajęcia w terenie

16.11.2012 (2 godz.)

23.11.2012 (2 godz.)

30.11.2012 (2 godz.)

07.12.2012 (2 godz.)

14.12.2012 (2 godz.)

18.12.2012 (1 godz.)

II semestr 30 godzin

15.02.2013 (4 godz.) – zajęcia w terenie

01.03.2013 (2 godz.)

15.03.2013 (2 godz.)

12.04.2013 (4 godz.) – zajęcia w terenie

19.04.2013 (2 godz.)

26.04.2013 (2 godz.)

10.05.2013 (4 godz.) – zajęcia w terenie

17.05.2013 (2 godz.)

24.05.2013 (2 godz.)

14.06.2013 (4 godz.) – zajęcia w terenie

21.06.2013 (2 godz.)

Cele programu

Cel główny:

Głównym celem zajęć jest poznanie lokalnej flory i fauny doliny rzeki Sierpienicy.

Cele szczegółowe:

• zwrócenie uwagi na bioróżnorodność lokalnego środowiska oraz na jego atrakcyjność przyrodniczą,

• poznanie gatunków chronionych (całkowicie i częściowo),

• uwrażliwienie na piękno otaczającej przyrody w ciągle zmieniającej się rzeczywistości,

• rozwijanie umiejętności obserwacji zjawisk przyrodniczych, dostrzegania zmian zachodzących w ekosystemach w różnych porach roku i dokonywana ich opisu,

• poznanie budowy badanego terenu (doliny rzeki Sierpienicy),

• nabycie umiejętności poruszania się w terenie za pomocą mapy topograficznej (wykorzystanie skali mapy),

• nabycie umiejętności posługiwania się kluczem do oznaczania roślin,

• doskonalenie umiejętności posługiwania się przyrządami badawczymi,

• dostrzeganie związków przyczynowo – skutkowych zachodzących w   otaczającym świecie,

• kształtowanie świadomości ekologicznej i wrażliwości na problemy środowiska,

• rozwijanie badawczej postawy wobec świata,

• kształtowanie szacunku do przyrody i jej bogactwa,

• rozwijanie oraz kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego w swoim otoczeniu,

• rozwijanie umiejętności dochodzenia do wiedzy poprzez doświadczenia,  obserwacje, interpretację wyników i wnioskowania,

• dokumentowanie i prezentowanie wyników pracy badawczej za pomocą różnych środków przekazu: zielniki, zdjęcia, albumy itp.,

• przedstawianie danych liczbowych dotyczących badanej flory i fauny na wykresach i diagramach,

• rozwijanie umiejętności wykorzystania posiadanej wiedzy w nowych sytuacjach.

Metody pracy

Ze względu na badawczy charakter programu przeważają metody sprzyjające samodzielnemu zdobywaniu przez uczniów wiadomości i umiejętności, mianowicie: eksperymenty, doświadczenia, obserwacje mikro- i makroskopowe, metoda projektu, burza mózgów, pogadanka, tworzenie zielników, albumów, plakatów. Celem urozmaicenia spotkań przewidziano również zajęcia w terenie (w dolinie rzeki Sierpienicy), wycieczki tematyczne do Ogrodu Botanicznego w Powsinie, do Ogrodu Zoobotanicznego w Toruniu, do Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt Łownych w Miszewie Murowanym wraz z wizytą w zoo oraz spotkanie edukacyjne ze specjalistą - ornitologiem.

Środki dydaktyczne

Mikroskopy, lornetki, binokular, suszarka do roślin, kompasy, lupy, zestawy preparacyjne, przewodniki do oznaczania roślin i zwierząt, płyty z głosami zwierząt, atlasy, karty pracy

Zakres treści

Program obejmuje 3 bloki tematyczne w ramach których realizowane będą treści programowe:

1. Krajobraz najbliższej okolicy - uczeń:

• wskazuje położenie swojej miejscowości na mapie topograficznej,

• czyta mapę i porusza się w terenie za pomocą mapy,

• posługuje się kompasem,

• zna kierunki świata,

• posługuje się skalą na mapie;

• opisuje krajobraz doliny oraz rzekę Sierpienicę,

• charakteryzuje warunki życia w dolinie rzecznej,

• analizuje wpływ człowieka na kształtowanie krajobrazu ,

• wymienia i rozpoznaje naturalne elementy krajobrazu,

• rozpoznaje ekosystemy charakterystyczne dla najbliższej okolicy.

2. Flora doliny Sierpienicy – uczeń:

• rozpoznaje podstawowe gatunki drzew, krzewów oraz roślin zielnych występujących na badanym terenie,

• zna zasady i przygotowuje zielnik oraz album,

• dokonuje pomiarów morfometrycznych drzew,

• wyodrębnia naturalne zespoły roślinne,

• zna budowę anatomiczną liścia,

• posługuje się kluczem do oznaczania roślin,

• posługuje się mikroskopem, przygotowuje preparaty mikroskopowe,

• opisuje gatunki rzadkie i chronione,

• obserwuje florę w czterech porach roku, dostrzega zachodzące w niej zmiany,

• wymienia cechy przystosowujące rośliny do życia na lądzie i w wodzie

3. Fauna doliny Sierpienicy – uczeń:

• obserwuje zwierzęta w naturalnym środowisku w czterech porach roku,

• tworzy systematykę zaobserwowanych zwierząt,

• wylicza zwierzęta zimujące w Polsce i w najbliższym otoczeniu,

• zbiera informacje o poszczególnych przedstawicielach fauny – wykonuje album,

• obserwuje życie w kropli wody z Sierpienicy - dokumentuje swoją pracę

Spodziewane efekty

Po programie uczniowie będą:

- umieć scharakteryzować najbliższe środowisko przyrodnicze – dolinę rzeki Sierpienicy,

- umieć scharakteryzować lokalną florę i faunę ,

- samodzielnie posługiwać się przyrządami badawczymi,

- samodzielnie rozwijać swoje zainteresowania przyrodnicze przy wykorzystaniu różnych źródeł,

- świadomie i aktywnie uczestniczyć w przedsięwzięciach przyrodniczych i ekologicznych,

- poprzez swoją wiedzę i postawę propagować konieczność ochrony bogactwa i piękna lokalnego środowiska

Ewaluacja programu

Ewaluacja niniejszego programu odbywać się będzie poprzez obserwację zaangażowania dzieci podczas zajęć, pozytywną zmianę ich postaw, analizę dokumentacji prac uczniów (karty pracy, zielniki, albumy) oraz przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej.